اسيران آل محمد در شام

كاروان اسيران را به فرمان عبيدالله به طرف شام حركت دادن، امام سجاد را در غل و زنجير كردند و بر شتر سوار نمودند، روز اول صفر وارد دمشق شدند، و اين همان روزى است كه بنى اميه آن را عيد مىدانند شهر شام را آزين بسته بودند، و پارچه هاى حرير و رنگارنگ شهر را زينت داده بود، اهل بيت را سه روز دم دروازه شهر براى زينت كردن شهر نگاه داشتند، پانصد هزار نفر زن و مرد منتظر ورود اسيران بودند، مردان و زنان با دف و طبل و بوق مىنواختند، هزاران نفر زن و مرد جوان مىزدند و مىرقصيدند، تمام اهل شهر لباسهاى رنگارنگ پوشيده و سرمه و خضاب زده بودند.
خاندان عصمت وقتى به نزديك شهر رسيدند، ام كلثوم به شمر فرمود: حاجتى دارم، گفت: چيست فرمود: وقتى وارد شهر شديم ما را از دروازه اى كه جمعيت كم است وارد كن، بگو كه سرها را از ميان اين محملها جدا كنند، كه ما با اين حال از كثرت نگاه مردم زبون شديم،
آن نامرد در پاسخ درخواست ايشان، فرمان داد تا سرهاى بر نيزه را در وسط محملها قرار دهند و آنها را از دروازه پرجمعيت وارد كرد و كنار دروازه شام در جايگاه اسرا نگاه داشتند.
سهل ساعدى كه از صحابه پيامبر است گويد: در دروازه ساعات بودم كه ديدم كه پرچمهاى پى در پى نمايان شد، سوارى ديدم كه پرچمى در دست داشت كه پيكانى بالاى آن بود و بر آن سر مطهر كسى بود كه صورتش از همه به پيامبر شبيه تر بود، به دنبال آن بانوانى ديدم كه بر شتران بدون روانداز از سوار بودند، نزديك اولين آنها رفتم، عرض كردم شما كيستيد؟ فرمود: من سكينه دختر حسين عليه السلام هستم، گفتم: من سهل ابن سعد از كسانى هستم كه جد شما را ديده و حديث او را شنيده ام آيا كارى داريد؟ فرممود: اى سعد به اين نيزه دار كه سر همراه دارد، بگو، سر را جلوى ما ببرد تا مردم با نگاه به او، از ما غافل شوند و به حرم پيامبر نگاه نكنند.
سهل گويد: نزد آن نيزه دار رفتم و گفتم: آيا برايم كارى مىكنى و چهارصد دينار بگيرى گفت: چه كارى
گفتم: اين سر را در جلو كاروان ببر، قبول كرد، من هم به وعده ام عمل كردم، آنقدر ازدحام جمعيت زياد بود كه به سختى هنگام ظهر به قصر يزيد رسيدند، در ميان راه پيرمردى از اهل شام نزد اهل بيت آمد و گفت: شكر خدا را كه شما را كشت و نابود كرد و شاخهاى فتنه را قطع كرد و تا توانست از ناسزا فروگذارى نكرد وقتى سخنش تمام شد، امام سجاد فرمود:
تو كتاب خدا خوانده اى گفت: آرى، فرمود: آيا اين آيه را خوانده اى: قل لا اسالكم عليه اجرا الا المودة فى القربى بگو من مزد رسالت نمى خواهم مگر دوستى با نزديكان من، پيرمرد گفت: آرى: حضرت فرمود: مائيم آن گروه (نزديكان پيامبر) حضرت فرمود: اين آيه را خوانده اى و آت ذى القربى حقه، حق فاميل خود را بده، عرض كرد: آرى، حضرت فرمود: اينان مائيم، سپس فرمود: اين آيه را خوانده اى: انما يريد الله ليذهب عنكم الرجس اهل البيت و يطهركم تطهير، يعنى: خداوند مىخواهد از شما خاندان پليدى را ببرد و شما را پاك كند،
پاك كردنى، پيرمرد گفت: آرى، حضرت فرمود: ايشان مائيم،
آن مرد شامى دست به آسمان برداشت و گفت: خدايا توبه مىكنم - سه بار اين را گفت - سپس افزود خدايا بيزارى مىجويم نزد شما از دشمن آل محمد و قاتلين خاندان محمد، من قرآن خوانده بودم ولى تا امروز اين را نمى دانستم، امام صادق عليه السلام فرمود: مردى بنام ابراهيم بن طلحة نزد امام سجاد آمد و (با شماتت) گفت: چه كسى پيروز شد؟
حضرت فرمود: اگر مىخواهى پيروز را بشناسى هنگام نماز اذان و اقامه بگو (يعنى ما براى احياى دين قيام كرديم و تا شهادت به توحيد و رسالت و نماز برجاست، ما پيروزيم). (1)
 

-------------------------
پی‌نوشت:
(1). نفس المهموم.
 

کنترل هلیکوپتر با پیغام صوتی

ياد روزهای کودکي به خير. اسباب بازی هاي کنترلی ديگر دختر و پسری نداشتند و هميشه در ويترين مغازه ها گریبان گيرمان می شدند. حالا هم باید بگوييم که اسباب بازی هاي کنترلی کودک و بزرگسال نمی شناسند و باز هم برايمان همان جذابيت گذشته را دارند.
 شرکت ژاپني Taiyo با معرفي یک هليکوپتر کنترلي جدید, تحولی در نسل اسباب بازی هاي کنترلی ايجاد کرده است. کودکان و يا احتمالا بزرگسالان عزیز يک عدد هدست ظريف را بر روی سر خود مي گذارند و پیغام هاي "شروع ,بالا, پایین , توقف, پایان" را از طريق یک پيغام صوتی به این هليکوپتر مخابره مي کنند. پيغام های ارسالی به میکرو چيپ تعبیه شده در ست کنترلی اين مجموعه مخابره می شود.
پس از تحليل و پردازش پیغام صوتی , فرکانس راديويي لازم جهت به حرکت در آوردن هلیکوپتر تعيين و براي اجرا به این وسيله فرستاده مي شود. حداکثر ارتفاع قابل صعود براي این هلیکوپتر 3 متر تخمين زده شده است.
قيمت تمام شده این محصول برای توليد 58 دلار پیش بيني شد.شايد این محصول بتواند آرزوی کسانيکه نتوانستند بعد از بزرگ شدنشان به شغل خلباني نائل شوند را برآورده سازد! اگر یوتیوب برایتان باز است می توانید یک ویدیو کوتاه از پرواز این هلیکوپتر را در اينجا ببینید.
منبع

فلش درایو انگشتی

به انگشتان خود دقت کرده اید؟ جالب است بدانيد که آنها در برخي موارد مي توانند از هر زباني گویا تر شوند و پیامی را به مخاطب برسانند. اکنون می توانيد این فلش جالب را به آن ليست اضافه کنيد تا کلکيسون فلش درايوهاي عجیب و غریبتان کامل شود.
در یک ایده جالب, شرکتی که نامش را نمی دانيم فلش درایو های 2 گیگا بايتی با ظاهري شبیه دست انسان طراحی کرد. اين فلش درايو ها در 3 رنگ مشکی, قرمز و آبي با سه طرح مختلف از حالتهاي انگشتان دست که هر یک مي تواند حامل پيامي باشد طراحی شده و از ماه ديگر با قيمت 35$ در بازار يافت می شود.دست و پنجه شان درد نکند با این طرح های با مزه!
منبع
 

اعـتـدال

نويسنده: علي كريميان

معرفی کتاب:
یكی ازفرمان ‌های اساسی اسلام كه مانند سایر فرمان های آن به طوركامل با ابعاد وجودی انسان انطباق دارد، توصیه به اعتدالو میانه روی در امور می‌باشد. این مطلب در سیرهعلمی وعملی امیرالمؤمنین (ع) و سایر پیشوایان دین قابل مشاهدهاست. گستره اعتدال در زندگی امام علی‌ (ع)، در اصول اعتقادیایشان، مناسك و عبادات استحبابی، برنامه های اخلاقی، مسائلخانوادگی، و نیز توجه به دنیا مشاهده می‌شود. بی‌شكرعایت چنیناعتدالی، آثار و فواید بسیاری در زندگی دارد كه برخی از آن هاعبارتند از:
استمرار روزی و احساس بی‌نیازی، آرامش روان، بصیرت وهدایت، نجات و سعادت، بارور شدن كردار نیك، عزت نفس و شرافت، تندرستی، اجابت دعا، مهار نفس، ایجادروحیه قناعت و مقابله با ناملایمات.
در اینكتاب كه یكی ازكتاب های مجموعه “از چشم اندازامام علی (ع) ” می‌باشد، با بررسی اعتدال و ضرورت آن در زندگی، گسترهاعتدال در سیره امام علی (ع) بر شمرده شده و فواید اینمنش مطلوب ازدیدگاه ایشان بیان می شود
فهرست مطالب مطالب کتاب به شرح زیر است:

● مقدمه

● مفاهيم و كلّيات

● گستره ي اعتدال

● فوائد اعتدال

● ويژگي هاي انسان غيرمعتدل

● چكيده اين دفتر

● پي نوشت

● فهرست منابع

دانلود کتاب:
لينک دانلود  (نسخه الکترونيکي با حجم کمتر از يک مگابايت)
براي دانلود، روي لينکهاي بالا کليک سمت راست کرده و Save Target As را بزنيد.
 

جماعت عزب اوغلی

ظهور و پر شدن جهان
از ظلم و جور

سوال:
برخي مردم مي‌پرسند: آيا با توجه به روايت‌هايي که در آنها آمده است: «امام مهدي(ع) جهان را از عدل و داد پرمي‌کند، همچنان‌که از ظلم و جور پر شده بود» حرکت‌هاي اصلاحي و تلاش براي برقراري عدالت در عصر غيبت معنا دارد؟ زيرا براساس اين روايات بايد جهان از ظلم و جور پر شده باشد تا امام زمان(ع) ظهور کند و اگر ما حرکتي براي از بين بردن ستم و مقابله با ستم‌کاران انجام دهيم، در واقع ظهور را به تأخير انداخته‌ايم .
 

پاسخ:

براي پاسخ به اين پرسش لازم است نکاتي را يادآور شويم:

الف) اصل وجود اين روايات
در اصل وجود چنين روايت‌هايي ترديدي نيست و در منابع و مصادر شيعه و سني، روايت‌هاي فراواني مضمون نقل شده است.1 از جمله در روايتي که از طريق اهل سنّت از پيامبر اعظم(ص) نقل شده، آمده است: «شما را به مهدي بشارت مي‌دهم. او در زماني که مردم گرفتار اختلاف، درگيري و آشوب‌ها هستند، در امت من برانگيخته مي‌شود و جهان را از عدالت و برابري پر مي‌سازد، همچنان‌که از ستم پر شده بود».2
امام محمد باقر(ع) نيز در اين زمينه مي‌فرمايد: «پدرم از پدرش و او از پدرانش براي من نقل کردند که رسول خدا ـ درود و سلام خدا بر او باد ـ فرمودند: امامان پس از من دوازده نفر به تعداد نقباي بني‌اسرائيل. نه نفر از آنها از نسل حسين ـ درود خدا بر او باد ـ هستند و نهمين آنها قائم ايشان است. او در آخرالزمان به پا مي‌خيزد و زمين را از عدل پر مي‌سازد، پس از آنکه از ستم و بي‌عدالتي پر شده بود».3


ب) مفهوم «پر شدن جهان از ستم»
نخستين پرسشي که در مورد اين‌گونه روايات مطرح مي‌شود، اين است که تعبير «پر شدن جهان از ستم» به چه معناست؟ آيا مراد از اين تعبير آن است که جهان به گونه‌اي از ستم و تجاوز اشباع شده که ديگر اثري از عدل و داد، عدالت‌خواهي و انسان‌هاي صالح، هرچند ناچيز، در آن باقي نمانده است يا اينکه مراد، آن است که ستم و بيداد در جهان فراوان شده و بر عدل و داد غلبه يافته است نه اينکه ديگر هيچ اثري از عدل و داد يا انسان‌هاي شايسته در جهان وجود ندارد؟ با توجه به کاربردهاي روزمرة کلمة «پرشدن» و آنچه عرف معمولاً از اين کلمه اراده مي‌کند، به روشني مي‌توان گفت که برداشت دوم، درست‌تر است.
همچنان‌که وقتي گفته مي‌شود: «تالار از جمعيت پر شده است»، «مغازه پر از مشتري است»، «اتاق پر از مهمان است» يا «انبار پر از کالاست»، به معناي فراواني جمعيت، مشتري يا کالاست نه اشباع شدن به گونه‌اي که جايي براي چيز ديگر در تالار، مغازه يا انبار باقي نمانده باشد.
بنابراين، «پر شدن جهان از ظلم»، به معناي ظالم و نابکار شدن همة مردم به گونه‌اي که ديگر هيچ انسان شايسته‌اي باقي نمانده باشد، نيست. «پر شدن» در اينجا به معناي «بسياري» و «فراواني» ظلم و جور در جهان است.
با کمي دقت متوجه مي‌شويم که خود ما هم در گفت‌وگوهاي روزانه، هنگام توصيف وضع کنوني جهان، از اين تعبير که «جهان را ظلم و ستم فرا گرفته است»، بسيار استفاده مي‌کنيم، ولي منظورمان هرگز اين نيست که ديگر هيچ اثري از عدالت و عدالت‌خواهي در جهان وجود ندارد.


ج) توصيفي يا تکليفي بودن بيان اين روايات
پرسش ديگري که دربارة روايات ياد شده وجود دارد، اين است که آيا اين روايات در پي بيان تکليف و وظيفة ما در عصر غيبت هستند يا اينکه تنها بيان‌کنندة ويژگي‌هاي عصر ظهور امام مهدي(ع) و آثار ظهور ايشان هستند؟ به صراحت مي‌توان گفت: اين‌گونه روايات صرفاً جنبة توصيفي دارند و اساساً نسبت به تکليف و وظيفة مردم در عصر غيبت ساکت هستند.
اين روايات از يک سو بيان‌کنندة شرايط اجتماعي، سياسي و اقتصادي جهان در پيش از ظهور حضرت مهدي(ع) و از سوي ديگر، نشان‌دهندة گسترة اصلاحاتي است که پس از ظهور در جهان صورت مي‌گيرد. به بيان ديگر، اين روايات از يک سو، جهان پيش از ظهور را به تصوير مي‌کشد که در همة زمينه‌ها گرفتار ستم شده و نابرابري و بي‌عدالتي در آن فراگير گشته است و از سوي ديگر، شرايط جهان پس از ظهور را بيان مي‌کند که به مدد اقدامات اساسي و زيربنايي امام مهدي(ع)، عدل و داد در همه جاي آن حاکم شده و همه روابط فردي و اجتماعي را دربر گرفته است.
بنابراين، براي پاسخ به اين پرسش که مردم در زمان غيبت چه وظيفه‌اي بر عهده دارند، آيا بايد در مقابل ستم بي‌اعتنا باشند و حتي به آن دامن بزنند يا اينکه بايد براي از بين بردن همة مظاهر ستم و تباهي به پا خيزند؟ نمي‌توان به سراغ اين‌گونه روايات رفت و بايد به ديگر روايات مراجعه کرد.


د) تکليف مردم در برابر ستم‌ها و تباهي‌ها
حال که روشن شد روايات ياد شده، ناظر به تکليف و مسئوليت مردم در برابر ستم نيستند، اين پرسش مطرح مي‌شود که تکليف مردم در برابر ستم‌ها، فسادها و تباهي‌هايي که در عصر غيبت در جوامع رواج پيدا مي‌کند، چيست؟

براي يافتن پاسخ اين پرسش، توجه به چند نکته ضروري است:

1. فقهاي شيعه همه بر اين موضوع اتفاق نظر دارند که تمامي احکام و تکاليفي که در شرع اسلام مقرر شده، به جز مواردي نادر، در زمان غيبت پابرجاست و هيچ‌کدام از آنها تعطيل نمي‌شود. بنابراين، همة مسلمانان موظفند تا زمان ظهور به همة وظايف و تکاليفي که براي آنها مقرر شده است، عمل کنند؛ چه وظايف و تکاليف فردي و چه وظايف و تکاليف اجتماعي.

2. برخي احکام و اصول بنيادين اسلام که همگي در آموزه‌هاي قرآني ريشه دارند، تکليف مردم را در برابر هرگونه ستم، تجاوز، بي‌عدالتي، فساد، تباهي و ناهنجاري، در همة زمان‌ها و مکان‌ها مشخص کرده‌اند. براساس اين احکام و اصول، هيچ مسلماني نمي‌تواند در برابر هرگونه ستم، تجاوز، بي‌عدالتي، فساد، تباهي و ناهنجاري، در همة زمان‌ها و مکان‌ها مشخص کرده‌اند. براساس اين احکام و اصول، هيچ مسلماني نمي‌تواند در برابر امور ياد شده بي‌اعتنا باشد يا خداي ناکرده به آنها تن دهد تا چه رسد به اينکه بخواهد به آنها دامن زند.
برخي از اين احکام و اصول بنيادين عبارتند از: تکليف فردي هر مسلمان به پرهيزکاري و ترک گناهان از يک سو4 و انجام اعمال شايسته از سوي ديگر؛5 ضرورت تعاون و همکاري در نيکوکاري و پرهيزکاري و حرمت هم‌ياري در گناه و تجاوز به حقوق ديگران؛6 وجوب امر به معروف و نهي از منکر؛ تکليف هر مسلمان، به رعايت عدالت در مناسبات فردي و اجتماعي.7
با توجه به همين احکام و اصول است که حضرت امام خميني(ره) در پاسخ به کساني که معتقد بودند بايد به گناهان دامن زد تا دنيا پر از ظلم و جور شود و حضرت صاحب‌الامر(ع) تشريف بياورد، مي‌فرمايد: «يعني خلاف ضرورت اسلام، خلاف قرآن نيست اين معنا که ما ديگر معصيت بکنيم تا حضرت صاحب بيايد! حضرت صاحب که تشريف مي‌آورند، براي چه مي‌آيند؟ براي اينکه گسترش دهند عدالت را، براي اينکه حکومت را تقويت کنند، براي اينکه فساد را از بين ببرند. ما برخلاف آيات شريفة قرآن، دست از نهي از منکر برداريم. دست از امر به معروف برداريم و توسعه بدهيم گناهان را براي اينکه حضرت بيايند. حضرت بيايند چه مي‌کنند؟ حضرت مي‌آيند، مي‌خواهند همين کارها را بکنند».8

3. پاره‌اي از روايات، به صراحت، وظيفه و تکليف مردم را در زمان غيبت و انتظار روشن کرده‌اند و آنها را به پرهيزکاري، در پيش گرفتن اخلاق نيکو،9 انجام اعمالي که موجب خشنودي امام عصر(ع) مي‌شود و ترک اعمالي که آن حضرت را آزرده‌خاطر مي‌سازد،10 فرا خوانده‌اند. از اين روايات به خوبي استفاده مي‌شود که هيچ مسلماني حق ندارد به بهانة زمينه‌سازي براي ظهور و تعجيل در فرج، به فساد و تباهي و ظلم و بي‌عدالتي تن در دهد يا به گسترش آنها در جامعه کمک کند؛ زيرا اين عمل قطعاً با پرهيزکاري و اخلاق نيکو مغايز است و هرگز موجب خشنودي مصلح موعود نخواهد شد.


----------------------------------------
پي‌نوشت‌ها:
1. ر.ک: منتخب‌الأثر، ج 2، صص 222ـ235؛ ج 3، صص 155ـ157.
2. المسند، ج 3، ص 37.
3. بحارالأنوار، ج 36، ص 359، ح 228.
4. ر.ک: سوره بقره (2)، آيات 24، 48، 123، 189، 194؛ سورة آل عمران (3)، آيات 50، 102، 123، 130، 131، 200 و... .
5. ر.ک: سورة بقره (2)، آيات 25، 82، 277؛ سورة آل عمران (3)، آية 57؛ سوره نساء (4)، آية 57.
6. ر.ک: سورة مائده (5)، آية 2.
7. ر.ک:سورة آل عمران (3)، آيات 104، 110، 115؛ سورة توبه (9)، آيات 71 و 112؛ سورة حج (22)، آية 41؛ سورة لقمان (31)، آية 7.
8. ر.ک: سورة مائده (5)، آية 8؛ سورة انعام (6) آية 152؛ سورة نساء (4)، آيات 3، 58، 120، 135؛ سورة نحل (16)، آية 90.
9. صحيفه نور، ج 20، ص 196.
10. ر.ک: بحارالأنوار، ج 52، ص 140، ح 50.
 

راهنمای فایل هایPDF: یا چگونه هر آنچه مورد نیازمان است را با فایل های PDF انجام دهیم؟

قسمت سيزدهم

مهدي شيرزادي

روز دوم كه از رايزني زديم بيرون، داشتيم همين‌طور پياده در يكي از خيابان‌هاي مجاور رايزني قدم مي‌زديم و تصميم مي‌گرفتيم كه كجا برويم و كدام سمت را انتخاب كنيم، نمي‌دانم روح‌الله چه فكري كرد؟ يا بيروت را با كداميك از خيابان‌هاي تبريزمان اشتباه گرفت كه به يك سرويس –كه اتوبوس لبناني‌ها محسوب مي‌شود و اصليتاً همان فلكس واگن خودمان است- از دور اشاره كرد و آن هم كه داشت به سرعت از كنارمان عبور مي‌كرد، نيش ترمزي كرد. من و مسعود، كه همان‌طور ماتمان برده بود، روح‌ا... در سرويس را باز كرد و در حالي كه داشت سوار مي‌شد، خيلي ريلكس و با آرامش، رو به ما كرد و گفت: «بياين سوارشيم ببينيم كجا مي‌ره!» ما هم چون تقريباً روح‌ا... سوار شده بود، تو رودربايسي گير كرديم و سوار شديم.
داخل سرويس، شش نفر خانم محجّبه بودند با يك آقا و راننده‌ي سرويس. داشتم از حرص، تو دلم هرچي بدوبيراه بود، به روح‌الله نثار مي‌كردم كه: «آخه پسر! مي‌داني كه ما مشكل زبان داريم، از طرفي اصلاً نمي‌دانيم اين سرويس، مسيرش كجاست...؟» خلاصه، هرموقع بر مي‌گشتم و پشت سرم را نگاه مي‌كردم، زير لب به تركي، لغاتي بسيار پرمعني و مفهوم در شؤونات جناب كارگردان نثار مي‌كردم، حالا خوب شد يك اسكناس صد دلاري را «حسن» -محافظ رايزني- تازه برايمان به لير لبنان خورد كرده بود و از بابت پول لبناني، خيالمان راحت بود؛ آخر، هرجا مي‌فهميدند كه به جاي لير قرار است دلار بدهيم، قيمت‌ها را متفاوت مي‌گفتند. اما ما همراهمان صد و پنجاه لير داشتيم؛ يعني دو تا اسكناس؛ يكي صد هزاري و يكي اسكناس پنجاه هزاري كه به پول خودمان مي‌شود همان نود و خورده‌اي هزار تومان. خلاصه، مسير سرويس عوض شده بود و همين‌طوري داشت از بيروت خارج مي‌شد. آخر، يكي‌مان – نمي‌دانم كي بود- از خانم بغل دستي‌اش پرسيد: «خيلي ببخشيد حاج‌خانم! اين ماشين أين يذهب البلد؟» كه يكي از خانم‌ها با دست به روبه‌رو اشاره كرد و گفت: «صيدا» من، ديگر داشتم از عصبانيت قُلنج مي‌شدم...
توي بزرگراه بوديم و از كنار دريا به سمت شهري كه ديده مي‌شد، نزديك مي‌شديم. بيچاره روح‌ا... خودش هم كلافه بود چون در رايزني هشدار داده بودند كه وضعيت امنيتي لبنان، به شدت خراب است و اگر جايي گير پليس بيفتيد، پاي سفارت و رايزني هم كشيده خواهد شد و اين، يعني كلي بازتاب منفي سياسي عليه كشور، خدمت اعزّاءالكرام عارضم كه با «پانتوميم بازي» و «شكراً شكراً» گفتن، خلاصه، سرويس را متوقف كرديم. حالا قسمت شيرين داستان اينجاست كه ما اصلاً نمي‌دانستيم كه چقدر بايد كرايه بپردازيم و بدتر از آن، پول خورد هم نداشتيم. حالا با اين اوضاع، قيافه‌ي درهم كشيده‌ي راننده‌ي بدعنق سرويس را با رسم شكل و زبان نفهمي ما –البته ببخشيد عربي بلد نبودنمان- كنار هم بگذاريد، بعداً پيدا كنيد پرتقال فروش را.

ادامه دارد ...
 

تلویزیون فارسی BBC
و چالش‏های پیش‏رو

غاز به کار تلویزیون فارسی بی‏بی‏سی از روز چهارشنبه، رخداد مهمی در تاریخ ارتباطات ایران به شمار می‏رود اما این رسانه تازه قبل از آغاز با چالش‏های اعتبار، مشروعیت، سیاستگزاری، دروازه‏بانی/برجسته‏سازی و نیز نیروهای انسانی روبروست، چالش‏هایی که شاید سرویس فارسی بی‏بی‏سی هرگز عمق و گستردگی آن را تا به این حد جدی نیافته بود زیرا تا به حال رسانه ای چنین تاثیرگذار در اختیار نداشت.

Source: BBCPERSIAN

تلویزیون، رسانه ای است که همه اعضای خانواده را گرد هم می آورد و برخلاف رادیو، مطبوعات،اینترنت و کتاب که کم و بیش مخاطب را از دنیای اطراف جدا می سازد، تلویزیون رسانه ای سرد است که همگان را پای خود می نشاند.
سرویس فارسی بی‏بی‏سی به خوبی می داند که با چنین رسانه ای دایره مخاطب سازی و نفوذ خود را در بین سه کشور فارسی زبان و همچنین فارسی زبان های ساکن دیگر کشورها گسترش می دهد و این خود به نوعی در کنار دو رسانه دیگرش ممکن است به اعتباری مضاعف منجر شود.
واقعیت این است که بی‏بی‏سی در ایران از جایگاه ویژه ای برخوردار است، سه دهه پیش رادیوی فارسی بی‏بی‏سی در ابتدای اوج گیری انقلاب که با سانسور مطبوعات همزمان بود تنها رسانه ای بود که برخی از وقایع روز را پوشش می داد، با این که در دوران کوتاه موسوم به بهار آزادی مطبوعات در ایران (که واقعا منحصر به همان بهار 1358 همراه با حملات گاه و بیگاه چماقداران به مطبوعات باقی ماند) از نقش و محبوبیت این رادیو کاسته شد، اما با آغاز دوران سرکوب و خفقان و در طول دوران جنگ و دهه شصت بار دیگر بسیاری از مردم به رادیوهای موج کوتاه خود پناه بردند.
به این ترتیب رادیو بی‏بی‏سی تقریبا تنها رادیویی باقی ماند که در هنگامه خفقان و سرکوب امکان دسترسی به برخی از اخبار و گزارشهای روز از طریق آن میسر بود. اما این رادیو در اواسط دهه هفتاد با چالشی عمده روبرو شد، شیوه تولید، قالب و لحن برنامه هایش همسان با رشد جمعیت جوان کشور به پیش نرفته و بسیار عقب مانده بود، پس رادیویی شد برای بازنشستگان و میانسالان. ورود مطبوعات دوم خردادی و پدیداری فضای کم و بیش بهتر برای مطبوعات زیر نظر وابستگان به حاکمیت و رونق این گونه مطبوعات نیز مزید علت شد، پس بی‏بی‏سی دست به خانه تکانی زد و با وارد کردن نسلی جوان تر و سپردن سکان کشتی به دست آنها تلاش کرد که 65درصد از جمعیت کشوری را که بطور بالقوه از دست داده بود به نوعی جذب برنامه های خود سازد. امری که با آغاز به کار سایت فارسی ش به تدریج به اعتبار و اهمیت آن افزود. در اوایل دهه 80 میزان شنوندگان ثابت رادیو فارسی بی‏بی‏سی در ایران براساس نظرسنجی های دائمی صدا و سیما حدود 5 درصد و میزان مخاطبان دائمی وب سایت ش بیش از پنجاه و پنج درصد از جمعیت 16 میلیون نفری کاربران اینترنت برآورد می شد. این میزان نفوذ حتی با از راه رسیدن رقیب تازه یعنی رادیوی جوان پسند و تازه از راه رسیده ای چون رادیو فردا که با فرمت موسیقی+خبر آغاز به کار کرده بود نیز قابل مقایسه نبود.
با این حال فیلتر کردن سایت فارسی بی‏بی‏سی با وجود مذاکرات و رایزنی های فراوان ضربه سنگینی به شمار مخاطبان سایت فارسی بی‏بی‏سی وارد آورد و میزان مخاطبان آن را به حدود یک سوم از داخل ایران کاهش داد. با این همه سایت فارسی بی‏بی‏سی با حدود 14 میلیون صفحه بازدید شده هفتگی و حدود 20 میلیون بازدیدکننده ماهیانه که نزدیک به چهل درصد از آنها از داخل کشور هستند، همچنان پرطرفدارترین سایت خبری فارسی زبان در خارج از ایران باقی ماند.
پس از ورود تلویزیون عربی بی‏بی‏سی، راه برای پیگیری راه اندازی تلویزیون فارسی بی‏بی‏سی هموارتر شد و سرانجام در سال 2006 با موافقت نهایی وزرات خارجه و تصویب بودجه سالیانه برای آن عملا کار تدارک آن آغاز شد.
اما از همان آغاز چند چالش عمیق پیش روی برنامه ریزان و گردانندگان این تلویزیون قرار داشت: نیروی انسانی، تعامل با حکومت ایران و شیوه تولید.
گردانندگان تلویزیون و بخش فارسی بی‏بی‏سی به دلایلی که مجال بررسی آن در اینجا نیست و بخشی از آن به سرعت و استرس شدید کار تدارکات در کنار پیش بردن همزمان دو سرویس آن لاین و رادیو مربوط می شود ترجیح دادند در برابر موانع و معضلات پیش رو از روش دور زدن یا "ویراژ دادن" بهره بگیرند.

از این رو برای نخستین بار در تاریخ هفتاد ساله خود تصمیم گرفت حال که در برابر تلویزیون همه در معرض دید قرار دارند، کارکنان خود را بطور کامل (و بدون اسم مستعار) معرفی کند تا دچار پلیس بازیهای تخیلی سایت های نه چندان خوشنام حکومتی نشود.
دومین چالش پیش روی بی‏بی‏سی حکومت ایران بود، رایزنی های گسترده با مقامات و سفارت جمهوری اسلامی در اواخر سال 1386 کم کم به این باور دامن زد که دولت احمدی نژاد با فعالیت تلویزیون فارسی زبان مخالفتی ندارد. این باور به ویژه پس از سفر ریچارد سمبروک به ایران و سخنرانی ش در نهمین جشنواره بین المللی رادیو در اصفهان و رایزنی هایی که با مقامات جمهوری اسلامی صورت گرفت، تقویت شد.
با این حال پیگیریهای سرویس جهانی بی‏بی‏سی برای ایجاد دفتر مستقل بخش فارسی در تهران با تعلل های وزارت ارشاد روبرو شد، اما درست در زمانی که بخشی از کارکنان بخش فارسی آماده می شدند تا به ساختمان تازه ساز برادکستنیگ هاس در نزدیکی آکسفورد استریت اسباب کشی کنند ناگهان با موضع گیری خبرگزاریهای فارس و ایرنا و روزنامه کیهان و متعاقب آن اعلامیه وزارت ارشاد و هشدار به روزنامه نگاران مبنی بر عدم همکاری با بی‏بی‏سی روبرو شدند که در عمل شائبه هر گونه تعامل، توافق یا مدارای علنی با دولت فعلی را از میان برد. در نتیجه تکلیف دروازه بانان روشن شد: دفتری در تهران در کار نخواهد بود، این بدان معناست که تلویزیون فارسی ناچار است محدود به گزارشهای دفتر بی بی سی در تهران و رسیدن گاه و بی گاه تکه فیلم هایی از ایران و یا همکاری گاه و بیگاه برخی از برنامه سازان و روزنامه نگاران کم سابقه تر که چندان در تیررس نیستند، بماند.
امری که از یک طرف سبب نگرانی مدیران این شبکه می شد و از سوی دیگر آنها را بیشتر به تولیدات دست دوم نزدیک تر می کرد، رویکردی که با تاکتیک "ویراژ" البته سازگارتر بود.
شیوه تولید، سومین چالشی بود که دست اندارکان بخش فارسی با آن روبرو بودند، نتایج نظرسنجی که من به ابتکار شخصی در سال 1386 انجام دادم و در نوع خود از نظر فراوانی و اهمیت کم سابقه بود حاکی بود که اغلب دانشجویان ترجیح می دهند تلویزیون فارسی بی‏بی‏سی در کنار برنامه های خبری و سیاسی حداقل نیمی از برنامه های خود را به برنامه های سرگرم کننده و فرهنگی وهنری اختصاص دهد امری که به دلایل گوناگون و از جمله نیاز به مخاطبان جوان تری که اعضای خانواده را پای برنامه های این شبکه تازه بنشانند، با استقبال روبرو شد.
از سوی دیگر تلویزیون فارسی بی‏بی‏سی با دو محدودیت دیگر روبرو بود: پرداخت تلویزیونی و فقدان ارتباط ارگانیک با ایران به عنوان مهم ترین پایگاه تولید برنامه.
با توجه به نوع نیروی انسانی حاضر و نیز محدودیتهای فنی موجود، این رسانه چاره ای ندارد جز آنکه برای تولید برنامه های متنوع و روتین خود به شرکت های تولیدی سفارش بدهد ، چیزی که تفاوت بارز این شبکه را با تقریبا همه شبکه های تلویزیونی فارسی زبان موجود نشان می دهد در غیر این صورت برنامه های تلویزیونی این شبکه در بهترین حالت بدل به برنامه های تالک شوی صدای آمریکا خواهد شد که با وجود حرفه ای بودن و پرداخت تلویزیونی به دلیل غلبه بیش از این حد این فرمت در طول برنامه ها و یکنواختی شدید آنها در کوتاه مدت، سبب دلزدگی و فرار مخاطب خواهد شد.
از دیگر سو بی‏بی‏سی باز هم چاره ای ندارد جز آنکه بخش مهمی از برنامه های مستند، گزارشهای فرهنگی و اجتماعی و نیز کلیپ ها و فیلم های کوتاه خود را به بیرون سفارش بدهد، امری که به خودی خود هم سبب تعامل بیشتر با مخاطب و هم تنوع بی رقیب برنامه های آن خواهد شد.
در کنار این ها بی‏بی‏سی از دو پشتوانه بسیار موثر برخوردار است: سیستم آموزشی درخشان و پشتیبانی بی نظیر پوشش رسانه ای، همین دو مورد کافی ست که در صورت استفاده بهینه از آنها، این شبکه تلویزیونی تازه را در همان ابتدا با استقبال مخاطبانی که گفته می شود در شهرهای بزرگ جمعیت آنها بالقوه به 60درصد ساکنان می رسد، روبرو سازد.
با اینکه پروموی ابتدایی این شبکه مایوس کننده است ( مثلا نگاه کنید به نوع انتخاب تصاویر و تدوین شمارش معکوس بومی شده خبر در این شبکه و اصل آن در بی‏بی‏سی) و از هم اکنون صدای برخی از منتقدان را درآورده است، اما این انتخاب را تا پیش از پخش یک ماهه نخست برنامه های این شبکه، تنها می توان نوعی کج سلیقگی و شتاب تلقی کرد تا کار نابلدی.
حتی اگر اشکالات ویدئوی آموزشی بخش فارسی را نیز نادیده بگیریم، به نظر می رسد که تا همین جا هم بی‏بی‏سی فارسی از 48 رقیب دیگر خود حداقل یک سر و گردن بالاتر است، هر چند که مقایسه شبکه ای با 140 کارمند و بودجه ای معادل پانزده میلیون پوند با شبکه های لس آنجلسی که بهترین برنامه های روی آنتن شان ویدئوکلیپ های خوانندگان غربی و لس آنجلسی ست، نادرست است.
برای من که سالهاست با بی‏بی‏سی از "دور، نزدیک ، بسیار نزدیک و بسیار دور" همراه بوده ام، آغاز به کار تلویزیون فارسی ش رخدادی خجسته به شمار می آید که طبعا تاثیر خود را بر فضای رسانه ای کشور و بازار آن خواهد گذاشت و به اعتقاد من به شرط استفاده بهینه از توانمندیها، فرصت ها و سیاست گزاریها و روش های بخردانه به سرعت می تواند عرصه رسانه های کشور را به ویژه در زمینه رسانه های تصویری به سمت حرفه ای تر شدن و تعاملی تر شدن پیش ببرد.
مسلما در این باره به عنوان یکی از کسانی که از آغاز پی‏گیر آن بوده ام، در فرصت های آتی خواهم نوشت و منتقدان دیگر نیز نقاط ضعف و قوت آن را زیر ذره بین قرار خواهند داد و به دروازه بانان این "نخستین تلویزیون حرفه ای" خارج از کشور فرصت بازنگری و مداقه در کار خود را خواهند داد، رابطه ای که در نهایت به تقویت فضای رسانه ای پارسی زبان خواهد انجامید و به بالندگی، چند صدایی و تکثرگرایی به هر روی یاری خواهد رساند.