باسلام به همه شما دوستان عزيزم
دوست ندارم خيلي در روزانه به انعکاس اخبار منفي و نااميد کننده در مورد کشورمان بپردازم. با اينکه معمولا سوژه هاي تاسف آور نسبتا زيادي در کشور ما وجود دارد (که علتش هم برميگرده به بي عرضگي برخي مسئولين)، اما چون در اکثر موارد نوشتن آنها دردي را دوا نمي کنه و بقول بچه ها گفتني انرژي منفي ميده، از نوشتن و بيان آنها مخصوصا در قسمت «سخن مبين» خودداري مي کنم.
اما بعضا مواردي پيش مياد که احساس خفگي بهم دست ميده و چاره اي جز بيان آنها نمي بينم.
يکي از جديدترين اين موراد بحث بنزين است. بهانه اين مسئله خبري بود که چند وقت پيش منتشر شد: طرح برخي از نمايندگان سناي آمريکا مبني بر تحريم فروش بنزين به ايران (منبع خبر در: خبرگزاري فارس – بي.بي.سي فارسي).
نمي خوام زياد روده درازي کنم، فقط به بيان برخي آمار (که نتيجه تحقيقات چند روزه ام است) در اين زمينه بسنده مي کنم، قضاوت با شما:
میزان مصرف بنزین در ایران در سال گذشته به طور متوسط 67 تا 70 میلیون لیتر اعلام شده که با توجه به میزان تولید 44 میلیون لیتری داخل، شرکت ملی نفت روزانه باید بالغ بر 23 تا 26 میلیون لیتر بنزین وارد کشور کند. این میزان وابستگی 34 تا 37 درصدی به بنزین اکنون به عنوان پاشنه آشیل در مباحث مختلف تبدیل شده از یک سو به دلیل ضعف بنیه مالی دولت، امسال واردات بنزین بخشی از مشکلات مالی را دامن خواهد زد. از سوی دیگر با تشدید تحریم ها بنزین به یکی از مسائل حساس تبدیل شده است.
در همین حال جزئیات واردات بنزین از 10 کشور خارجی در سال 87 که چندی پیش منتشر شد نشان می دهد 76 درصد بنزین وارداتی کشورمان از امارات متحده عربی بوده است. آمار واردات بنزین ایران از 10 کشور خارجی در سال 87 به آن میزان بنزینی که از گمرکات کشور ترخیص شده است، اختصاص دارد. بر همین اساس، کشورهای امارات متحده عربی، هند، فرانسه، هلند، ترکیه، ترکمنستان، جمهوری آذربایجان، تایوان، کرواسی و الجزایر حدود سه میلیارد و 62 میلیون لیتر بنزین به ارزش بیش از دو میلیارد و 737 میلیون دلار به کشورمان صادر کردند که در این میان، امارات متحده عربی بیشترین سهم را از آن خود کرده است.
در این مدت، امارات متحده عربی، بیش از دو میلیارد و 81 میلیون دلار بنزین به ایران صادر کرد که این میزان حدود 76 درصد بنزین خریداری شده از سوی ایران را شامل می شود، ضمن اینکه حجم بنزین وارداتی ایران از این کشور عربی در سال 87 به بیش از 2 میلیارد و 268 میلیون لیتر رسید. این گزارش می افزاید کشورهای هند، ترکیه و ترکمنستان نیز به ترتیب با بیش از 204، 118 و 99 میلیون دلار پس از امارات، بیشترین سهم را در فروش بنزین به ایران داشته اند. در سال 87 واردات بنزین ایران از الجزایر به بیش از 66 میلیون دلار رسید. این کشور آفریقایی در همین مدت، بیش از 65 میلیون لیتر بنزین به ایران فروخت.
در همین حال، صادرات بنزین کشور تایوان به ایران در سال گذشته به 47 میلیون دلار نزدیک شد اما کشورهای اروپایی هلند، فرانسه و کرواسی نیز به ترتیب با بیش از 40، 30 و 25 میلیون دلار در رتبه های بعدی صادرات بنزین به ایران در سال 87 قرار گرفتند.
به گفته مسئولين وزارت نفت، براساس برنامه های فعلی، 9 پالایشگاه موجود کشور نوسازی و شش پالایشگاه تازه احداث خواهد شد که هدف آن رساندن ظرفیت پالایش از یک میلیون و 600 هزار بشکه در روز درحال حاضر به دو میلیون و 500هزار بشکه در روز است. این تلاش ها ناشی از شکاف بزرگی میان ظرفیت پالایش نفت ایران و مصرف شدید فرآورده های نفتی است.
باز به گفته مسئولين وزارت نفت، میزان تولید بنزین در پالایشگاه های در دست احداث شامل ستاره خلیج فارس، هرمز، کالسیمین، خوزستان، پارس، آناهیتا و شهریار به ترتیب 25، 16، 20، 10، 11، هفت و هشت میلیون لیتر است که جمعاً 97 میلیون لیتر به ظرفیت تولید پالایشگاهی بنزین افزوده خواهد شد. اما نکته اساسی آن است که این پروژه ها در بلندمدت و در برنامه پنجم توسعه راه اندازی می شوند و به تولید خواهند رسید. اولین پالایشگاه تازه ایران قرار است در سال 2011 فعال شود (پالايشگاه تهران). اما برخی تحلیلگران معتقدند که با توجه به تحریم های غرب (از جمله قطع خطوط اعتباری از سوی بانک های اروپایی و انصراف شرکت های بزرگ نفتی از سرمایه گذاری در ایران) بعید است این برنامه سر موعد عملی شود.
در حال حاضر ظرفيت توليد نفت ايران حدود ۴ ميليون و 200 هزار بشکه در روز است که حدود ۲ ميليون ۶۰۰ هزار بشکه از آن صادر و بقيه در داخل پالايش و مصرف می شود.
حتی اگر پالایشگاه های جدید نیز ساخته شوند مشکل کشور تمام نمی شود چون ناچار خواهيم بود دو میلیون و 500 هزار بشکه از نفت تولیدی خود را پالایش کنيم و به این ترتیب صادرات نفت ايران به حدود يک ميليون ۷۰۰ هزار بشکه کاهش خواهد يافت. عملی شدن این برنامه به معنی آن است که بخشی از مهمترين منبع درآمد ارزی کشور از دست خواهد رفت مگر آنکه ظرفيت توليد نفت اضافه شود که در شرایط موجود بسیار دشوار به نظر می رسد (طی سال های گذشته افزايش ظرفيت توليد نفت ایران بسيار کند بوده و با وجود تلاش های انجام شده این کشور هيچگاه نتوانسته است به سقف توليد ۵ ميليون و ۷۰۰ هزار بشکه ای سال ۱۳۵۷ برسد).
vآخرش که چي؟
اينها حقايقي بود از وضعیت تامین بنزین ایران. حال سوال اصلي اينجاست که چرا در طي 30 سال گذشته اقدامات موثر براي ساخت پالايشگاه و رسيدن به خودکفايي در توليد بنزين در کشور صورت نگرفته؟ ما که انرژي اتمي را کشف، آپولو را هم هوا کرده ايم! و به گفته مسئولين دولتي هر ساله هزاران هزار طرح و اختراع و ابتکار در کشور ثبت ميشه! پس چرا از ساختن چند پالايشگاه عاجز مانده ايم؟
واقعا جاي تاسف است که بعد از گذشت سي سال هنوز نزديک به 40 درصد بنزين مصرفي کشور را داريم وارد مي کنيم (تازه با اجراي طرح سهميه بندي بنزين به گفته دولتي ها، کلي در مصرف بنزين صرفه جويي شده! و الا حجم بنزين وارداتي بيش از اينها ميشد). جاي تاسف ناک تر (!) اينجاست که ما داريم از هند و آذربايجان و ترکمنستان و ... بنزين وارد مي کنيم! همانطور که در ابتداي صحبتم گفتم هند با فروش سالانه 204 ميليون دلار بعد از امارات بزرگترين فروشنده بنزين به ايران است. هندي که خودش بيش از يک ميليارد جمعيت داره! منابع نفت خامش هم بسيار کمتر از ايران است، داره به ما بنزين مي فروشه!
فکر کنم تا همين مقدار کافي باشه!
باقي بقايتان
مبين