منزلگاه مشهورى است بر سر راه مكّه از كوفه . روستايى است آباد و بازارها دارد، مـيـان واقـصـه و ثـعـلبـيـه . ابـوعـبـيد سكونى گويد: زباله پس از قاع ، از طرف كـوفه ، پيش از شقوق قرار دارد. در آنجا دژى و مسجدى متعلق به بنى غاضره ، از بنى اسـد، وجـود دارد. گـفـتـنـد: زبـاله ناميده شد، زيرا آب در آن نگهدارى و از آن برداشت مى شود. (معجم البلدان ، ج 3، ص 129).
تاريخ در اين منزلگاه وقايع مهمى را به ثبت رسانده است !
دينورى گويد: چون به زباله رسيد، پيك محمد بن اشعث و عمر سعد نزد وى آمد و پيامى را كـه مـسـلم خـواسـته بود درباره سرنوشت او و بى وفايى كوفيان پس از بيعت با او بنويسند، ابلاغ كرد.
پـس از خـوانـدن نـامـه ، بـه درسـتـى خـبـر يـقـيـن حـاصـل كـرد و قـتـل مـسـلم بـن عـقـيـل و هـانـى بـن عـروه او را تـكـان داد. آنـگـاه از قتل قيس بن مسهّر صيداوى ، كه حضرت او را از بطن الرمّه فرستاده بود، خبر داد.
گـروهـى از مـردم مـنزلگاه هاى ميان راه كه با وى همراه گشته بودند پندارشان اين بود كـه امـام بـر يـارانـش وارد مـى شـود، اما با شنيدن خبر مسلم ، از گرد آن حضرت پراكنده شدند و جز خاصّانش كسى با وى نماند.))
سـيـد بـن طـاووس گـويـد: سـپـس حـسـيـن رفـت تـا بـه زباله رسيد. در آنجا خبر مسلم بن عـقـيـل بـه وى رسـيـد. گـروهـى از كـسـانـى كـه بـه دنـبـال ايـشـان آمـدنـد ايـن را دانـسـتـنـد. آنگاه كسانى كه از روى طمعكارى و با دودلى آمده بودند، از گرد او پراكنده شدند و تنها خاندان و اصحاب برگزيده اش ماندند.
راوى گـويـد: آن جـايـگـاه بـا گـريـه و زارى بـراى قتل مسلم به لرزه در آمد و اشك چون سيل در هر سوى روان شد!))
طـبـرى داسـتـان فـرسـتـاده مـحـمـد بـن اشـعـث نـزد امـام (ع ) را ايـن گـونـه نـقـل مـى كـنـد: محمد بن اشعث ، اياس بن عثل طائيى از بنى مالك بن عمرو بن ثمامه را كه مـردى شـاعـر پـيـشـه بـود و پيوسته به ديدار وى مى آمد، فرا خواند و گفت : به ديدار حـسـيـن بـرو و ايـن نـامـه را بـه او بـرسـان و آنـچـه را كـه ابـن عقيل گفته بود در آن نوشت . سپس به اياس گفت : اين زاد و توشه و اين هم خرج خانواده ات . گفت : چارپايى براى سوار شدن از كجا بياورم ؟ چارپايم فرسوده و ضعيف است . گفت : اين چارپا، سوار شو.
سـپس بيرون آمد و ظرف چهار شب خود را به زباله نزد امام رساند. خبر را رساند و پيام را ابـلاغ كـرد. حـسـيـن (ع ) بـه او فـرمـود: آنـچـه مـقدر باشد فرود مى آيد و ما جانمان و بدرفتارى امّتمان را به حساب خداوند مى گذاريم !))
درنگ و نگرش
1 ـ آن طور كه مسلم وصيت كرده بود، عمر بن سعد ملعون ، كسى را نزد امام (ع ) نفرستاد. روايـتـى هـم كـه ديـنـورى بـه تنهايى آن را نقل مى كند، مبنى بر اين كه اين فرستاده از سـوى مـحـمـد بـن اشـعـث و عـمر سعد بود، با روايت طبرى در تعارض است كه مى نويسد: ايـاس بـن عثل طائى فرستاده محمد بن اشعث بود و از عمر سعد نامى نمى برد. همان طور كـه مـسـلم نـيـز دور از ابـن سعد و پيش از آن كه از وى چنين كارى را بخواهد، به محمد بن اشـعـث سـفـارش كـرد كـه كسى بفرستد و امام (ع ) را خبر كند. ابن سعد در همان مجلس به وصيت مسلم خيانت كرد و آن را نشنيده گرفت . در روايت ديگرى از طبرى ـ كه آن نيز مشهور اسـت ـ آمده است كه مسلم پيش از كشته شدن در گوشى به عمر سعد چنين وصيت كرد: كسى بـفـرسـت تـا حـسـين را بازگرداند. زيرا من به او نوشته ام و اطلاع داده ام كه مردم با او هستند. من يقين دارم كه او مى آيد. عمر سعد خطاب به ابن زياد گفت : آيا فهميدى به من چه گـفـت ؟ او چـنـيـن و چـنـان گـفت . ابن زياد گفت : امينى به تو خيانت نمى كند، گرچه خائن امانتدار مى شود!))
پـيـش از ايـن گـفـتـيـم كـه خـبـر كـشـتـه شـدن مـسـلم بـن عـقـيل و هانى بن عروه در ثعلبيه به امام (ع ) رسيد. منعى هم ندارد كه اين خبر دردناك در چند جا و به وسيله چند تن به آن حضرت رسيده باشد. هر بار نيز كه پيك خبر مى آورد، حـزن و انـدوه امـام و هـمـراهـانـشـان بـر آن شـهـيـدان گـرامـى شـعـله ورتر مى گشت و به قـول سـيد بن طاووس مكان نيز با استرجاع و نامه آنان به لرزه در مى آمد و اشك هايشان به هر سوى روان مى گشت .
3 ـ خـبـر قـتـل عـبـداللّه بـن يـقـطـر:
ديـنـورى گـويـد: آنـگـاه پـيـك از قـتـل قـيـس بـن مـسهّر صيداوى خبر داد، كه امام (ع ) او را از بطن الرمّه اعزام كرده بود. اين روايـت بـا روايـت مـشـهـور مـيـان اكـثـر عـلمـا مـخـالف اسـت . زيـرا در زبـاله خـبـر قـتـل عـبداللّه بن يقطر، برادر رضاعى امام (ع )، به وى رسيد. طبرى گويد: ساكنان هر آبـى كـه حـسـيـن بـر آنـان مى گذشت ، به دنبال او مى رفتند. چون به زباله رسيد خبر قـتـل بـرادر رضـاعى اش ، عبداللّه بن يقطر را دريافت كرد. امام (ع ) او را از ميان راه نزد مسلم فرستاده بود و از قتل او خبر نداشت .
سـپـاهـيان حصين بن نمير در قادسيه به وى رسيدند، و حصين او را نزد عبيداللّه فرستاد. گفت : از كاخ بالا برو و دروغگوى پسر دروغگو را لعنت كن . آنگاه پايين بيا تا درباره ات بينديشم ! گويد: بالا رفت و بر مردم مشرف شد و گفت : اى مردم من فرستاده حسين (ع ) بـن فـاطـمـه ، دخـتـر رسـول خـدا(ص ) هـسـتـم كه نزد شما آمده ام تا او را بر ضد پسر مرجانه فرومايه كمك و پشتيبانى كنيد. عبيداللّه فرمان داد او را از كاخ به زير افكندند. اسـتخوان هايش شكست و هنوز اندك رمقى داشت . آنگاه مردى به نام عبدالملك بن عمير لحنى آمـد و او را سـر بريد. چون او را بدين سبب نكوهش كردند، گفت : خواستم آسوده اش كنم ! هـشـام گـويـد:... به خدا سوگند كسى كه برخاست و او را كشت ، عبدالملك بن عمير نبود، بـلكـه مردى بلند قد با موهاى مجعّد كه شبيه عبدالملك بن عير بود، اين كار را كرد. هشام گـويـد: ايـن خـبـر در زبـاله به حسين (ع ) رسيد. آنگاه نامه اى بيرون آورد و براى مردم خواند.
بـسـم اللّه الرحـمـن الرحـيـم . امـا بـعـد، خـبـرى دردنـاك بـه مـا رسـيـده اسـت . مـسـلم بـن عـقـيـل و هـانـى بـن عـروه و عـبـداللّه بـن يقطر كشته شده اند. شيعيان ما ما را رها كرده اند. هركدامتان كه مى خواهد بازگردد، بازگردد هيچ تعهدى نسبت به ما ندارد!
مردم از گرد او پراكنده شدند و چپ و راست را در پيش گرفتند! تا آن كه با يارانى كه از مـديـنـه بـا وى آمـده بـودنـد، تـنـهـا مـانـد.
دليـل ايـن كـار امـام ايـن بـود كـه گـمـان مـى كـرد اعـرابـى كه با وى همراه شده بودند، تـصـوّرشـان اين بود كه امام (ع ) به شهرى مى رود كه مردم فرمانبردار او هستند. از اين رو خـواسـت كـه آگـاهـانه با وى حركت كنند. حضرت مى دانست كه اگر قضيه براى آنان روشـن شـود، جـز آنـهـايـى كـه قصد يارى و كشته شدن همراه او را دارند، باقى نخواهند ماند!))
4 ـ مجموعه اى از متون تاريخى بر اين نكته تاءكيد دارند كه گروهى از افراد طمعكار و دو دل ، پس از شنيدن خبر قتل مسلم ، هانى و عبداللّه بن يقطر و پس از آن كه امام برايشان ايـراد خـطابه كرد ـ يا نامه اى را برايشان خواند ـ و دگرگونى اوضاع و بى وفايى كوفيان را به آنان گوشزد كرد و بى هيچ تعهدى به آنها اجازه بازگشت داد، در زباله از امـام جـدا شـدنـد. ـ مـثـل آنـچـه در روايـت طـبـرى گـذشـت ـ خـوارزمـى نـيـز در مـقتل خويش مى نويسد: مردم بسيارى از ساكنان آب هايى كه حسين بر آنها مى گذشت ، با وى هـمـراه گشتند. پندار آنها اين بود كه كار به نفع امام (ع ) تنظيم شده است . چون به زبـاله رسـيـد خـطـاب بـه آنـان گـفـت : آگـاه بـاشـيـد، كـوفـيـان بـر مـسـلم بـن عـقـيـل ، و هـانى بن عروه يورش برده آنان را كشته اند. برادر رضاعى مرا نيز كشته اند. هركس از شما كه دوست دارد، بى هيچ منعى بازگردد، ما بر او پيمانى نداريم !
مردم از او جدا شدند و چپ و راست را در پيش گرفتند. تا آن كه فقط يارانى كه از مكّه با وى آمـده بـودنـد باقى ماندند. قصد امام (ع ) اين بود كه ماندن اشخاص از روى بصيرت باشد.))
يا آن كه دوست نداشت بدون هدف مشخّص او را همراهى كنند. او مى دانـست كه هرگاه براى آنان روشن شود، جز كسانى كه قصد يارى رساندن و مردن همراه وى را دارند، باقى نخواهند ماند.))
آرى ، ايـن سـنـت و شـيوه قيام رهبران الهى است . آنان نيرو و ياور فراوان را دوست دارند، ولى نـه هـر يـارى و بـا هـر كيفيّتى ، بلكه ياران ربّانى
را مى خواهند. آنـهـايـى كـه بـه اجريا فرمان هاى الهى نخست پايبندند؛ آنان كه فرمان الهى را براى انـجـام وظـيـفـه اجـرا مى كنند، نه براى رسيدن به نتيجه ! قلب هاشان از همه تعلقات و وابستگى هاى دنيا پاك است و آن را براى اطاعت خداوند پاك كرده اند. تنها چيزى كه قلب هاشان را به خود مشغول داشته است كسب رضاى الهى است و بس .
چـنـيـن نـيـروهاى ربانى ، همان هايى هستند كه رهبران ربانى مى كوشند تا در قيام خويش بر شمار آنها بيفزايند.
از ديـگـر شـيوه هاى رهبران ربّانى اين است كه براى آزمايش پيروان خود از هر فرصتى اسـتـفـاده مـى كـنند تا از تعلقات دنيوى و طمع و دودلى پاك شوند و از آلايش هاى دروغين تـصـفـيـه گـردنـد و تـنها برگزيدگانى خالص (نيروى حقيقى ) باقى بمانند و رهبر ربّانى نوع رويارويى و شيوه پيكار با دشمن را بر پايه وجود آنها طرّاحى مى كند!
ايـن نـحـوه عـمـل ، يكى از مسائل مهم و اساسى در طراحى جنگى و بلكه در طرّاحى هر نوع رويـارويـى سـيـاسـى اسـت . زيـرا بـرنامه ريزى بر اساس نيروى نظامى و نه نيروى حقيقى ، نيروى نظامى يا حركت سياسى را در برابر رويدادى ، بزرگ تر از حجم واقعى آن قـرار مـى دهـد و چـنـانـچـه بـر ايـن نـيـرو يـا حـركـت ضـربـه اى كـوبـنـده يـا بـراى مـثال شكستى بزرگ وارد آيد، آن ضربه يا شكست بر سر نيروهاى واقعى وارد خواهد آمد و نـيـروهـاى اضـافـى كـه نـيـروى حـقـيـقـى را احـاطـه كـرده و هـمـراه آن نـيروى ظاهرى را تشكيل مى دهد، در هنگام سختى پراكنده و متلاشى خواهد شد. و چنان كه خصلت و طبيعت اشيا اسـت ، نـيـروى حقيقى را در برابر ضربه يا شكستى فوق توان قرار مى دهد. از اين رو نـيـروى حـقـيـقى پيش از دستيابى به اهداف موردنظر درهم كوبيده مى شود و يا به طور كامل از ميان مى رود.
اين در چارچوب تاءثير مادى و زمينى است ! اما در چارچوب تاءثير معنوى و آسمانى بايد گـفـت كـه امتحان مكرّر نيروهاى ظاهرى و خالص گردانيدن آنان به طورى كه تنها افراد با بصيرت با اراده هاى استوار باقى بمانند، موجب افزايش مراتب و منزلت اخروى آنان در نـزد خـداونـد مـتـعـال مـى گـردد. زيـرا سـرافـراز بـيرون آمدن از امتحان موجب پاداش و رسـتـگـارى و ارتقاى آنان است و خداوند رحمت خويش را به هر كس بخواهد اختصاص دهد و خداوند توانگر و داناست .
ب
« براى شنيدن آيه مورد نظر بر روى شماره آيه كليك كنيد و براي مشاهده تفسير الميزان و نمونه بر روي آيه کليک کنيد » 
92
